"Әлияның әкесі қуғын-сүргін құрбаны, шешесін атып өлтірген" – тарихшы Смағұлов
- авторОймақ
- 7 мамыр, 2024
- 1.0k
"Сол кезде ортақ Отанымыз деп майданға аттанған Әлия мен Мәншүк қазақ халқының намысын қолдан берген жоқ. Дегенмен осы секілді өзге де батырларымыздың өмір тарихынан саяси қуғын-сүргін құрбанына айналған ақтаңдақтарымызды көреміз. Тәуелсіздік алғаннан бері бұрмаланған тарихымыз бен ақтаңдақтарымызды айқындап келе жатырмыз. Соның біріне мысал келтірер болсам, ол – Әлия Молдағұлова. Оның шын аты-жөні Сарқұлова Әлия Нұрмағанбетқызы болуы керек. Ал өзінің азан шақырып қойған аты Ілия болатын, кейіннен құжаттарда Әлия болып кеткен. 1920 жылдардың аяғы 1930 жылдардың басында сталиндік репрессия заманы Әлия мен Мәншүктің де отбасын айналып өтпеген. Соның бір көрінісі әкесі – Нұрмағанбет байдың ұрпағы ретінде қуғын-сүргінде болған. Ал шешесі Маржанды 1933 жылы ашаршылық кезінде азық-түлік табу үшін қызы Әлия мен ұлын ертіп картоптың масағын теріп жүргенінде күзетші атып өлтірген. Кейіннен әкесі оның денесін тауып алып жасырынып жүріп, Қобданың маңындағы Құрайлы деген өзен бойында жерлеген екен. Кейіннен ол тапталып, бейіті белгісіз болып қалған. Әлі күнге дейін Әлияның шешесінің сүйегі де табылмаған. Бір кездері журналистер ауылдастарының атынан бұл мәселені де көтерген еді. Мінекей, әкесі қуғын-сүргін құрбаны болған, шешесін атып өлтірген.
Одан кейін Әлияның туған күніне де қатысты әртүрлі мәлімет кездеседі. Бір деректер бойынша, 1924 жылы 15 қазанда туған десе, екінші бір деректерде 20 сәуірде, 25 маусымда дүниеге келген деп жатады. Мұның бәрі де сол құжаттардың жүйеленбеген, бір ретке келтірілмегенінен. Тіпті, Әлияның өзінің де сүйегі де табылған жоқ. Соңғы шайқасы Ресейдің Псков облысы Новосокольники қаласы Казачиха деревнясында болған еді. Шайқаста Әлияның өзі 78 неміс әскерін атып өлтірген екен. Соның жартысына жуығын мерген, яғни снайпер ретінде, ал қалғандарын Холм қаласында және осы Новосокольники қаласында қоян-қолтық шайқаста жер жастандырған болуы керек. Казачиха деревнясындағы ауыр шайқаста рота командирі қаза тапқанда Әлияның өзі бөлімшені шайқасқа бастаған. Аяусыз шайқаста өлім аузында жатса да өзін жаралаған неміс офицерін атып өлтіреді. Осылайша, Әлия ерен ерлікпен қаза тапқан. Кейіннен оны бауырластар зиратына жерлеген. Міне, бір ғана Әлияның өмір тарихында осындай ақтаңдақтарымыз бар" дейді.
Оймақ
Қазақстан және шетел ақпараттарын тарататын, түрлі оқиғаларға мамандар көзқарасы мен арнайы сараптама ұсынатын медиа құралы – Oimaqnews.kz. Ойлана білгенге оймақтай ойдың да берері мол.