Қазақстан қаржыгерлері қауымдастығының мәліметінше, 2025 жылдың тоғыз айында азаматтардың несиеге жолдаған өтінімдері 13% азайған. Бұл көрсеткіштің төмендеуі бірнеше жылда алғаш рет толық дерлік кепілсіз несиелердің құлдырауымен байланысты, деп хабарлайды Oimaqnews.kz порталы Finratings.kz сайтына сілтеме жасап.

Кепілсіз несиелер 16,4% төмендеді. Сарапшылар мұны реттеудің күшеюімен, тұтынушылық сұраныстың бәсеңдеуімен, нақты табыстың азаюымен және нарықтың қанығуымен түсіндіреді.
Ал керісінше, ипотекаға сұраныс 10%-дан астам, автокредит – 1,5 есе, жылжымайтын мүлік кепілімен берілетін несиелер – 54,5% өскен.

ҚҚҚ сарапшыларының айтуынша, жоғары базалық мөлшерлеме жағдайында банктер де, клиенттер де «жылдам» несие орнына кепілмен берілетін «ауыр» кредиттерді таңдай бастады. Мұндай қарыздар қолжетімді әрі тәуекелі төмен.

Несие өтінімдерін мақұлдау көрсеткіші де әртүрлі бағытта өзгерген:

автокредит пен тұтынушылық несие мақұлдау жиілеген,

ипотека мақұлдау деңгейі 39%-дан 25%-ға дейін күрт түскен.

Бұл жоғары сыйақы мөлшерлемесі жағдайында қарыздық жүктемені көтере алатын азаматтар санының азаюымен байланысты.

Сарапшылардың болжамы бойынша, нарық несиелік циклдің қысқару кезеңіне жақындап келеді. Төртінші тоқсанда ипотека, авто және кепілсіз несиеге сұраныс одан әрі төмендейді. Тек кепілмен берілетін қарыздар ғана нарықты ұстап тұруы мүмкін, бірақ олардың үлесі жеткіліксіз.

Экономика үшін бұл – ішкі сұраныстың әлсіреу қаупі. Несие азайған сайын ірі сатып алулар да тежеледі, ал бұл экономикалық өсу қарқынына әсер етеді. Сарапшылардың айтуынша, қазіргі жағдай сақталса, 2026 жылдың басы соңғы жылдардағы ішкі тұтынудың ең баяу кезеңі болуы ықтимал.