Отандық полимерлік өнім өндірушілерге жеңілдік беру тетігін пысықтау қажет – Мұқаш Ескендіров

Олар өз сауалында елдегі полимерлер мен полимер өнімдерін (бұйымдарын) өндіру дамудың бастапқы сатысында және өсу перспективасы жайлы мәселе көтерді.

 «2022 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстан жан басына шаққанда небәрі 13 кг полимер тұтынады, бұл Ресей Федерациясынан 2 есе аз, ал дамыған елдерде бұл көрсеткіш жан басына шаққанда 90-95 кг-ға жетеді. Бұл ретте тұтынудың, оның ішінде импорттың өсуінің оң серпіні байқалады, бұл осы саланы дамытудың жоғары әлеуетін және отандық шағын және орта бизнес субъектілерін полимерлі шикізатпен қамтамасыз ету қажеттілігін көрсетеді.  Мұнай-газ-химия өнімінде ықтимал жоғары ішкі сұраныс болған кезде экономика салаларының отандық мұнай-газ-химия өндірушілерімен қажеттілігі арасында өзара байланыс болмайды» дейді депутат.

Бүгінгі таңда бастапқы үлгідегі полипропилен өндіретін екі зауыт жұмыс істейді. Олар:

1. «Kazakhstan Petrochemical Industries Inc."(KPI) Атырау қаласы

2. Нефтехим " ЖШС Павлодар қаласы".

«Қазақстанда полимерлі шикізатты өңдеумен 500-ге жуық кәсіпорын айналысады. Полимерлі шикізат ретінде негізінен полипропилен, полиэтилен, поливинилхлорид және т. б. қолданылады.

Сонымен қатар, елде болашақта отандық қайта өңдеушілер үшін шикізат көзі болуға тиіс полиэтилен, полиэтилентерефталат, бутадиен-стирол каучуктар сияқты басқа полимерлерді өндіру бойынша жобалар іске асырылу сатысында тұр.

«Мұнда елімізде ішкі сұранысты толық қамтамасыз ету мүмкіндігі бар шикізат базасы бар полипропиленді қайта өңдеушілердің ағымдағы жай-күйіне тоқталғым келеді. Бүгінгі таңда еліміздің өңдеушілері полипропиленді тұтыну көлемін жылына шамамен 50-60 мың тоннаға бағалайды. KPI өндірістік қуаты жылына 500 мың тонна, Нефтехим - жылына 40 мың тонна.

Мәселен, бүгінде қайта өңдеушілер "KPI" ЖШС компаниясы тарапынан отандық кәсіпорындарға сатылатын полипропилен бағасына қатысты мәселелерді үнемі көтеріп келеді. Қазіргі уақытта "KPI" ЖШС орта есеппен полипропиленді ішкі нарыққа тоннасына 600 мың теңге (1250 АҚШ доллары) бағамен сатады. Дәл осы полипропилен қытай нарығына 826 АҚШ долларынан, түрік нарығына 957 АҚШ долларынан, Еуропа нарығына 958 АҚШ долларынан, ал Ресей нарығына 1122 АҚШ долларынан экспортталады, яғни елдің қайта өңдеушілері үшін экспортқа қарағанда қымбатырақ жеткізіледі.

Нәтижесінде KPI өнімдерінің 90% экспортталады, сондай-ақ олардың дайын өнімдері біздің нарықта біздің өндірушілермен сәтті бәсекелеседі.

Әрине, нарықтың бұл жағдайы отандық тауар өндірушілердің өндірістік көрсеткіштеріне әсер ете алмайды, мұнда бүгінгі таңда олардың орташа жүктемесі жобалық қуаттылықтың шамамен 30% құрайды. Бұл ретте, рентабельді бағаны белгілеген жағдайда, өндірістік көрсеткіштерді бірнеше есе ұлғайтуға үлкен перспектива бар. Бұл ішкі нарықтың негізгі полипропилен өнімдеріне деген сұранысының артуымен негізделеді - бұл қапшықтар, бигбэгтер, құбырлар, парақтар және басқалары, олардың негізгі үлесі, өкінішке орай, импортталады» дейді Мұқаш Ескендіров.

Оның айтуынша, "KPI" ЖШС құрылысына және Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі (ҰАТ АЭА) еркін экономикалық аймағының инфрақұрылымына және салықсыз режимге жұмсалған бірнеше триллион бюджет қаражаты кезінде ішкі қайта өңдеушілер үшін KPI-нің ағымдағы баға саясаты тиісті реттеуді талап етеді.

«Осы мәселені шешу мақсатында менің төрағалығыммен Энергетика министрлігінің, Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің, ҚазМұнайГаз, Атамекеннің, полипропиленді қайта өңдеушілер қауымдастығының және KPI уәкілетті мемлекеттік органдарының басшыларының қатысуымен бірқатар кеңестер өткізілді. Алайда, KPI Қазақстан Республикасының ішкі нарығына қолайлы баға ұсынуға дайын еместігі туралы хабарлады.

жоғарыда баяндалғанның негізінде отандық өндірушілердің негізгі міндеті бірінші кезекте ішкі қажеттілікті қанағаттандыру болып табылатынын ескере отырып, Үкіметке бұл мәселені ерекше бақылауға алып, мынадай жедел шаралар қабылдау қажет деп санаймын:

- полипропиленді басқа елдерге қайта экспорттауға тыйым салу жөніндегі міндеттемелерді белгілей отырып, отандық полимерлік өнім өндірушілерге жеңілдік беру тетігін пысықтау;

- "өнеркәсіптік саясат туралы "Заңға сәйкес шикізатпен қамтамасыз ету тетігі" шеңберінде полимер өнімдерін өндірушілерді полипропиленнің қажетті көлемімен және қолжетімді экспортқа шығаратындай бағамен қамтамасыз ету» дейді Халық қалаулысы.